1. De prekoloniale periode
De geschiedenis van Congo begint niet met de komst van de Belgen. Centraal-Afrika wordt immers reeds eeuwen bevolkt door een veelheid aan volkeren, die zich hebben georganiseerd in diverse samenlevingsvormen: in veel gevallen valt de maatschappelijke organisatie samen met het dorpsniveau, maar er bestaan evenzeer grote koninkrijken in het binnenland van wat vandaag Congo is.
Voor de Europeanen is de monding van de Congostroom reeds langer bekend gebied. Door het moeilijk toegankelijke terrein, gevaarlijke tropische ziektes en de aanwezigheid van enkele zeer vijandige volkeren blijft het binnenland echter onbekend terrein, tot in loop van de 19de eeuw de scramble for Africa (de wedloop om Afrika) op gang komt. Tegen de achtergrond van de Industriële Revolutie trachten verschillende Europese landen, op zoek naar grondstoffen en nieuwe afzetmarkten, om over heel de wereld nieuwe kolonies te stichten. Ontdekkingsreizigers trekken erop uit om de blinde vlekken op de kaart van Afrika te verkennen.
De reisverslagen die deze avonturiers in Europese kranten publiceren, spreken tot de verbeelding van hun tijdgenoten: nieuwe gebieden worden verkend, tot dan toe onbekende volkeren, planten en dieren ontdekt, schijnbaar onwaarschijnlijke landschappen, gebeurtenissen en ontmoetingen beschreven, enz.. Tegelijk vormen deze reizen echter bijzonder gevaarlijke ondernemingen. Het haast ondoordringbare oerwoud, gewelddadige confrontaties, maar vooral de onbekende en uiterst meedogenloze ziektes (zoals malaria, gele koorts, …) eisen in veel gevallen een dodelijke tol.
Een van de bekendste ontdekkingsreizigers uit die tijd is de Brit Henry Morton Stanley, die als eerste het hele Congobekken doorkruist en in kaart brengt.
Bronnen van de afbeeldingen:
- Kaart Afrika: KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 78, Tervuren, 2012.
- Henry Morton Stanley: nl.wikipedia.org/wiki/Henry_Morton_Stanley, geraadpleegd op 29/04/2014.
- Dorp Ujiji: STANLEY, H.M., Through The Dark Continent, p. 1, New York, 1878.
- Koning Ibaka: JOHNSTON, H.H., Der Kongo - von seiner Mündung bis Bolobo, p. I, Leipzig, 1884.
- "Lady Alice" in the rapids: BAKER, S. e.a., Africa and it's exploration, vol. II, p. 425, Londen, 1892.