3. Belgisch-Congo
Nadat de geruchten over de brute geweldplegingen in Congo-Vrijstaat door een internationale onderzoekscommissie worden bevestigd, zijn de dagen van Leopolds privé-kolonie geteld. Het protest tegen de gang van zaken wordt zo groot, dat in 1908 een meerderheid van de Belgische volksvertegenwoordigers ermee instemt om de kolonie over te nemen van Leopold II.
De geschiedenis van Belgisch-Congo (1908-1960) overspant nauwelijks twee generaties, maar ook twee wereldoorlogen en verscheidene economische crisissen, waaronder die van de jaren '30. Toch sterken de modernisering en de materiële vooruitgang die vooral de jaren 1950 in Congo kenmerken, de overtuiging dat het een ware 'modelkolonie' is: naast grote infrastructuurwerken worden ook belangrijke stappen gezet in de uitbouw van het onderwijs en de gezondheidszorg. Ondanks dit optimisme blijft Belgisch-Congo in de eerste plaats een exploitatiekolonie die moet voldoen aan de economische doelstellingen van de Belgische staat. Bovendien gebeurt de 'beschavingsmissie' die België zegt na te streven op een zeer paternalistische manier: de blanke kolonisatoren behandelen de 'inlanders' (zoals de plaatselijke bevolking in die tijd wordt genoemd) alsof het kinderen zijn. De koloniale ideologie werd goed samengevat in het motto van gouverneur-generaal Pierre Ryckmans (1934-1946): 'Dominer pour servir' (overheersen om te dienen).
In 1955 publiceert de Antwerpse professor Jef Van Bilsen een rapport dat voorstelt om Belgisch-Congo in 1985 onafhankelijk te laten worden. Zijn plan wordt door het Belgisch establishment afgedaan als volkomen onrealistisch. 1985 is veel te vroeg, zo luidt het, Congo is hier nog lang niet klaar voor. Eind jaren '50, begin jaren '60 waait er echter een niet te stoppen wind van dekolonisatie door Afrika. In Congo zal het een ware storm worden...
Bronnen van de afbeeldingen:
- Het Beschavend Belgenland: DE MAEYER, J., De rode baron - Arthur Verhaegen, 1847-1917, p. 464, Leuven, 1994.
- Mijnterril en fabrieksschoorstenen in Elisabethville: KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p.52, Tervuren, 2012.
- Zustersschool in Nemlao: KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 63, Tervuren, 2012.
- Medische assistenten in opleiding: KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 62, Tervuren, 2012.
- Leopoldstad: http://www.infectio-saintpierre.be/web/images/stories/PresentationGenerale/fig3.jpg, geraadpleegd op 27/04/2014.
- Gezin van 'évolués': KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 76, Tervuren, 2012.
- Plattegrond van een stad in Belgisch-Congo: KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 69, Tervuren, 2012.
- Schilderij 'La Colonie belge': KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 44, Tervuren, 2012.
- Voorpagina 'Conscience Africaine': KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 46, Tervuren, 2012.
- Onlusten in Leopoldstad, 1959: KMMA, Congo: kolonisatie/dekolonisatie: de geschiedenis in documenten, p. 47, Tervuren, 2012.